José Saramago

Portekiz'in en tanınmış yazarlarından olan José Saramago, 16 Ekim 1922 tarihinde Lizbon’un kuzeyinde küçük bir köy olan Azinhaga’da doğdu. Yoksul bir köylü ailenin oğlu olarak büyüdü. Ailesiyle birlikte taşındığı Lizbon’da öğrenim gördü. Öğrenimi sırasında kırsal kesimde çalıştı. Ekonomik sorunları nedeniyle okulu bıraktı. Makinistlik eğitimi aldı. Teknik ressamlıktan redaktörlüğe, editörlüğe ve çevirmenliğe kadar birçok işte çalıştı.

 Yoksulluk, iyi bir eğitimden yoksun kalmasına neden olmuş José Saramago’nun; küçük yaşta çalışmak zorunda kalmış bu yüzden. Gençlik yıllarında giderek artan okuma tutkusu sonucu yirmi üç yaşında ilk romanını (Günah Ülkesi) yazmış, fakat roman hiç ilgi görmeyince bundan vazgeçmiş ve otuz yıl gibi uzun bir sure bir daha roman yazmaya girişmemiş. On iki yıl boyunca bir yayınevinde yayın yönetmenliği ve Yeni Seara dergisinde edebiyat eleştirmenliği yaptı. 1972-1973 yıllarında Lizbon'da siyasi makaleler yazdı. Portekiz Yazarlar Birliği'nin yönetim kurulunda görev aldı.

Geç başlayan yazarlık serüveninde çok üretken oldu. Saramago'nun uluslararası düzeyde tanınmasını sağlayan yapıtı, 1983 yılında yayınlanan “Memorial do Convento”dur. Fernando Pessoa'nın takma isimlerinden biri olan Ricardo Reis'in Lizbon'a dönüp yaratıcısıyla karşılaşmasını konu alan “O Ana da Morte de Ricardo Reis”, 1984 yılında yayınlandı. Saramago'nun en ironik yapıtı sayılan “Historia de Cerco de Lisboa” da (1988) tarih üzerine kurulu bir denemedir. 1995 yılına ait “Körlük” insan varoluşunun özü, tanrı ve şeytan hakkında bir romandır. 1997 yılında ise, sıradan bir memur olan Senhor José'nin çevresinde dönen bir roman olan “Todos os nomes” yayınlandı.

1991 yılında “İncil’deki İkinci İsa” adlı romanının AB’nin bir roman ödülüne Portekiz adına aday gösterilmesine “kitap Portekizli Katoliklerin hislerini incitebilir” gerekçesi ile izin verilmedi. Uzun bir diktatörlük döneminden sonra 1974 yılında demokrasiye geçmiş olan ülkesinde böyle bir yasaklamayla karşılaşınca Kanarya Adalarına göç etti. 1993’te Pilar del Rio ile evlendi.

Saramago'nun yapıtlarının arasında iki şiir kitabı, birçok deneme, oyun ve roman vardır. Bunların arasında özellikle romanlarıyla birçok ödüller almış olan Saramago'nun edebiyat yaşamının asıl meyvesi, 1998 yılında aldığı Nobel Edebiyat Ödülü'dür. Yapıtlarındaki hayal gücü, sevecenlik ve ironiyle, anlaşılması zor gerçeklerin kavranmasını sağlayarak çağımızın en önemli edebiyatçıları arasında yerini alan Saramago, 2010 yılının Haziran ayında yaşamakta olduğu Kanarya Adaları'nda yaşamını yitirdi.