Normal İnsanlar

 

                                                   Yazar: Sally Rooney

                                                   Özgün Adı:Normal People

                                                   Orijinal Dili: İngilizce

                                                   Yayınevi: Can Yayınları

                                                   Çeviren: Emrah Serdan

                                                   Basım Yeri / Tarihi: İstanbul, 2022, 14.Baskı

 

Connell ve Marianne, İrlanda’nın küçük bir şehrinde yaşayan, aynı okula giden iki genç. Connell okulun en popüler ve başarılı öğrencilerindenken Marianne içedönük, sevilmeyen, hatta dışlanan bir tip. İkili bir gün sohbet etmeye başlar ve bu sohbet giderek uzar, ikisinin de hayatını değiştirecek bir ilişkiye dönüşür. Normal İnsanlar arkadaşlık, karşılıklı çekim ve aşk üzerine bir roman. Sally Rooney lise yıllarından üniversiteye uzanan bir ilişkinin kaydını tutuyor; toplumda yer edinme ve özgürleşme mücadelesi veren, birbirlerinden asla ayrı kalamayan, ancak sevmek için de çetin sınavlar vermek zorunda kalan iki gencin hikâyesiyle bir kuşağı temsil ediyor.

 

Yorumlarımız:

 

Sally Rooney adlı genç yazarın 27 yaşındayken yazdığı ikinci kitabı olan “Normal İnsanlar” bir çok ödüle layık bulunmuş, yazarın kendi jenerasyonunda geçen lise çağı ve üniversite sürecini kapsayan, esas olarak kendi içlerinde farklı  travmaları olan iki gencin ilişkisini anlatan bir roman. Son derece akıcı bir dille yazılmış, elinizden düşüremeden bir çırpıda okuduğunuz bu roman, esasen bir kendini arama ve bulmak için çekilen acılar, psikolojik sorunlarla boğuşma sürecini saf ve samimi olarak iki insan üzerinden anlatmakta. Bunu yaparken  21.ci yüzyılın “zeitgeist” - zamanın ruhunu, yeni kuşak bu gençler üzerinden sınıf farkı, depresyon, ekonomik kriz, arkadaşlık, kadın erkek ilişkileri gibi konuları birbirinden bağımsız olmaksızın ve birbirleriyle etkileşimlerini arka planda liğme liğme örerek okuyucuya sunuyor. Yani karakterlerin bir fanus içinde değil, tüm bu unsurların varlığının ışığı altında kendi karakter ve özellikleriyle birlikte değişim ve gelişimlerini anlatıyor.  Ayrıca roman bir protagonist etrafında şekillenmek yerine bir ilişki üzerine kurulu ve bu ilişkinin gelgitleri son derece samimi ve anlaşılır bir dille okuyucuya veriliyor. Kısacası ağdalı tasvirler, uzun paragraflar yerini duygusal gelgitlerin, birlikte veya zaman zaman birbirlerinin dışında yaşananların, hayat tecrübelerinin ve tüm bunların iki insan üzerindeki etkisi anlatılmakta. Roman sayfalar boyunca dönüşümüne şahit olacağımız lise çağında arkadaşları tarafından dışlanan zeki ve çalışkan Marianne’nin, aynı şekilde zeki ve çalıskan olan Connell’e yakınlaşması ile başlıyor ve bu ilişki ayrılık, üniversite’de tekrar karşılaşma ve tekrar birlikte olma, ancak bu sefer Marianne’nin populer ve arkadaş çevresi tarafından aranan bir kimliğe dönüşmesi olarak izleniyor. İkili arasındaki ekonomik ucurumun varlığı okuyucu tarafından başından beri bilinmekle birlikte, kafaca anlaşan bu çiftin arasında hiç bir zaman bir bariyer oluşturmuyor. İlişkilerinde ilk kırılma noktası ise Connell’in sonradan çok pişmanlık duyacağı arkadaş cevresinin bu birlikteliği tasvip etmeme endişesinden kaynaklanıyor. Kitabın ilerleyen bölümünde esasen bunun kimsenin umurunda olmadığını fark edip, başkalarının değer yargılarıyla yaşamını şekillendirmenin hata olduğunu anlıyor ve okuyucuyu da bu görüşe endirekt olarak ortak ediyor. Daha sonra ise, bir iletişim eksikliğinin sonucu tekrar ayrılık yaşanması, bu sırada her ikisinin başka insanlarla olan birliktelikleri ve öz aileleriyle olan ilişkileri, İrlandanın ekonomik sorunları ve bunun farklı ekonomik sınıflara mensup üniversite öğrencileri tarafından algılanış şekli, her ikisinin farklı arkadaş guruplarıyla olan yaşantıları, kendilerine güvensizleri, bunun doğurduğu davranış biçimleri ilişkilendirilerek son derece ustalıkla anlatılmış.

 

Tüm bu hikayede beni en çok etkileyen şeylerin başında ikilinin kendileriyle ilgili olumsuzluk ne olursa olsun, saklamadan, sansürlemeden birbirleriyle açıkca paylaşabilmeleri ve hiç bir yargı olmaksızın karşısındakine yardım etme çabası. Bunun  sonucu her ikisinin de kendi travmaları yani kendileriyle ilgili bu olumsuzluklardan kurtulup özgürleşebilmeleri. Açıkcası bu beni arkadaşlık, aşk konuları hakkında epey düşündürdü çünkü zaaflarımızı, zayıflıklarımızı yakın olduğumuz kişiden çoğu zaman  saklama, göstermeme eğiliminde olmak birçoğumuz için tercih konusu. Zira mutlak doğru ve yanlışların bizlere empoze edilmesi sonucu tek tip aşk/ arkadaşlık şekli benimsetilmiş olan bizim kuşak için bu denli açık olma ve gecişkenlik durumu anlaşılması veya kabul edilmesi zor bir durum. Her kuşağın kendine benimsetilmiş ve toplum tarafından kabul gören değerlerle hareket etmeye mahkum edilmesi bu sonucu doğuruyor kanımca.. Halbuki hiç kimse aynı hayatı yaşamıyor ve netice itibarıyle bu farklılıklar sonucu, üstüne üstük karakter özelliklerinden dolayı kendi doğrularını arayış ve bulma şekillerinin de farklı olması doğal. Ancak romandaki bu iki gencin yaşayış biçimleri, sevgili- arkadaş olma gelgitleri, diğerleri ile olan arkadaşlıkları; örneğin Marianne’nin lezbiyen arkadaşı ve sevgilisinin ilişkisine önyargısız yaklaşıp, desteklemesi gibi  bir çok davranış biçimi bizim jenerasyon tarafından sıcak bakılacak/ kolay kabul görülebilecek tutumlar değil. Şöyle ki davranış biçimlerinin yaşanan dönem tarafından şekillendiğini farklı bir örnek üzerinden ifade edecek olursak, Tolstoy’un Anna Karinana’sı o dönemin şartlarında intihara sürüklenirken acaba bu dönemde hikayesi çok farklı olmazmıydı- bence olurdu. Dolayısıyla romandaki  kimliklere kendi dönememizin değer yargılarını yüklemek yerine bu jenerasyonun tek eşlilik mitine karşı olmalarına, gençliklerini yaşama şekline yargısız yaklaşabilirsek- özellikle ne arkadaşlığın, ne de aşkın tek tanımı olmadığını anlamaya çalışırsak kitabın günümüzü başarıyla yansıttığını görürüz. Romanın sonunda hem Marıanne hem de Connel birbirlerini kendi içlerinde barındırdıkları dipsiz kuyudan çıkarıp- birinin değersizlik hissinden, diğerinin depresyondan kurtularak dinginleştiğine şahit oluyoruz. O kadar ki ikilinin birbirlerine duyduğu sevgi sonucu birbirlerinin önüne set çekmek yerine, her ikisinin de farklı yaşamlar seçmesini desteklemesiyle bitiyor roman. Gelecekte neler olacağı belirsiz, bununla ilgili yorumu yazar okuyucuya bırakmış. Ancak  kanımca bu ikili, ilerde ne olursa olsun, birbirlerinin en değerlisi, kadim dostu ve sığınacak ilk limanı olmayı hayat boyu sürdürecekler. Acaba  bundan daha büyük bir “sevgi” tanımı var mı???

 

Tüm bunların ışığında bugünkü zamana ve genç kuşakların düşünce dinamiğine bir pencereden bakmak, bundan keyif almak isteyen herkese okumasını tavsiye edeceğim bir roman Normal İnsanlar. DEMET

 

Sevgili Okur,

Hani uzmanlar derler ya  ‘bir filmin sanat değeri onun gişesi ile ölçülmez ‘diye. Sanırım romanların edebi değerini de onların satış rakamı ile ölçmek doğru olmaz. Biz 8ekiz kitap kulübü (KK) olarak çok faydalı şu  prensiple yol aldık yıllarca: hiçbirimiz edebiyatçı değiliz ve o anlamda bir kitabın edebi değeri konusunda ortak bir yargıya varamayız, böyle bir amacımız da yok. Ancak okuduklarımız, yaşadıklarımız, bilgimiz, görgümüz ve tabi ki tartışmalarımız her birimizin kitap konusunda bir değerlendirme yapmasını olanaklı kılıyor, daha doğrusu yol gösteriyor. Kitap seçerken de kitap için görüşlerimizi belirtirken de birbirimizden besleniyor, ufkumuzu genişletiyoruz. Farklılıklarımız kitap kulübümüzün en büyük hazinesi. Örneğin şahsen ben bu ay okuduğumuz Sally Rooney’in The New York Times’ın best selleri olan Normal İnsanlar kitabını okuyup bitirdiğimde KK listesine alınmaya değer bir kitap olduğunu düşünmediğimi fark ettim. Yazarın çok genç yaşta bir roman yazıp çok büyük satış rakamlarına  ulaşması ve hatta romanın dizi yapılmasını tabi ki başarılı buluyorum. Ve de dolaysıyla kitabı  çözmeye çalışıyorum. Evet yazar sıradan insanların hayatlarını basit bir dille anlatmış; olaydan çok tek düze  monologlarla bir kurgu yaratmış, ancak ben yazıdaki bu sıradanlığı, tek düzeliği hiç sevmedim. Ben derinliği olan, beni düşündüren, bilgi açısından beni besleyen romanları seviyorum. O zaman okuma vaktimin değerlendiğine inanıyorum. Kaldı ki bana roman uslup ve kurgu olarak da ‘ham meyva’ gibi geldi: paragraflar, bölümler bağlanırken bağlan ‘mış’ gibi olmuş; zaman ve mekan karmaşası var; uzun tasvirler bazen yama gibi durmuş; tekrarlar çok fazla…. Karakterlerin yaşamındaki gelgitler , neden niçin soruları ortada kalmış. İki gencin hikayesini, aşkını anlatırken diyalogların dışına çıkıp bir olay, farklı bir gelişme bekledim hep. Boşuna beklemişim. Kısacası bu roman benim KK için ayırdığım zamanımı çaldı. Best seller meraklısı iseniz okuyun, benim tavsiye edeceğim bir kitap değil.

Güzel, doyurucu kitaplarda buluşmak üzere sağlık ve mutlulukla kalın. LEYLA

Marianne ve Connell’in lise yıllarından başlayarak üniversiteye uzanan arkadaşlıklarının farklı seyrini izlediğimiz bu roman İrlandalı yazar Sally Rooney’in gençliğinin, yaş grubunun (y kuşağı diye adlandırılıyor ) ülkenin  sosyal ve  kültürel izlerini taşıyor.

Yazı dili olarak gayet sade, edebiyat yapmak gibi bir iddiası olmayan romanda  bu kuşağın özelliği olan çok detaya  girmeden   hikaye anlatımı  belirgin bir özellik olarak karşımıza  çıkıyor. Lise yıllarında bulunduğu ortama uymada sorunlar yaşayan varlıklı bir aileden gelen, zeki, akıllı ve donanımlı Marianne ile spor ve okul başarısı ile çevresinde sevilen, kabul gören Connell’ın etrafdan duyulmasını istemedikleri ilişkileri zaman içerisinde dostluk ve arkadaşlıktan sevgiliye dönüşüyor. Seneler geçtikçe bu ilişki kesintiye uğrasa da  birbirlerini çok iyi anlayan,her  türlü konuyu rahatlıkla konuşabildikleri, kimliklerinin oluşmasında  birbirlerine sonsuz  katkıları olan özel bir ilişki oluşuyor aralarında. Her ikisinin de farklı  zamanlarda sevgilileri olsa da aynı ortamda olmaya ve arkadaşlıklarını sürdürmeye devam ediyorlar. Ailesinden sevgi, ilgi  görmeyen ve kendisini değersiz hisseden  Marianne, Connell’in maddi sıkıntıları olmakla birlikte birbirine bağlı ailesinin (annesi uzun süre Marianne ‘in ailesinin yanında çalışıyor) sevgi dolu ortamında içindeki eksikliği giderecek  duyguları  yavaş yavaş  yeşertiyor.

Roman yer yer ünlü çağdaş Amerikan yazarı  J.D.Salinger’ın ‘Çavdar Tarlasında  Çocuklar’ romanındaki büyümeye dair keyifli ve hüzünlü öyküyü anımsattı.

Connell  Trinity Üniversitesi yıllarında, Marianne ‘deki olumlu kimlik evrilmesine  karşılık, maddi sıkıntılarına bağlı, değişen sosyal çevre koşullarına ayak uydurmada gösterdiği ezikliklerle zor zamanlar geçiyor. Her ikisinin toplumda yer edinme ve özgürleşme  mücadelesine tanık olduğumuz romanda, Connell zoru başarıyor. Bu yolculukta içindeki iyiliği ortaya çıkardığı Marianne’dan destek görüyor. Her iki karekterin arasındaki kimya  o kadar sağlam ki aradan geçen birkaç yıl içinde ne yapsalar da birbirlerinden uzaklaşamadıklarına tanık oluyoruz.

İçinde -umut - bulunduran bir roman olması bakımından da severek okuduğum bu eserde Marianne ile derin bir empati kurdum. Onun için endişelendim, ona acıdım ama ruhundaki dönüşüm, Connell’in onu sıkıştığı yerden kurtarması, asla sevilebileceğine inanmamasına  rağmen onun yaralarını sarması  beni adeta rahatlattı, mutlu etti.

Romanın sonunda  ne olursa olsun, içinden geçtikleri onca mücadeye rağmen, hayatlarını birlikte sürdürecekleri konusunda emin olamadım. Ama ne olursa olsun birbirlerinin üzerindeki etkilerinin süreceğine inanıyorum. Çünkü birbirlerini iyileştirdiler. Aşk sevgiye evrildi, sevgi onları iyileştirdi.

Severek okuduğum ‘Normal İnsanlar ‘romanı beni sarıp sarmaladı, düşündürttü, üzdü, sevindirdi. Tavsiye ederim. BEYZA