Nazlı Eray

 

Nazlı Eray, 28 Haziran 1945’te Ankara’da doğdu. İstanbul İngiliz Kız Ortaokulu (1958) ve Arnavutköy Amerikan Kız Kolejinden (1962) mezun olduktan sonra girdiği İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden üçüncü sınıftayken ayrılarak Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne geçti, burayı da tamamlamadı. Ankara’ya yerleşti. Turizm ve Tanıtma Bakanlığında çevirmen olarak çalıştı (1965-68). Ciddi bir sağlık sorunu nedeniyle yaşamının bir yılını hastanede geçirmek zorunda kaldı. İkiz kızları doğunca çalışma hayatına son veren Eray, yaşamını bundan sonra asıl içinde akan nehre, yani yazarlığa bıraktı.

Yazma serüveni 1959’da ortaokul yıllarında kaleme aldığı “Mösyö Hristo” öyküsüyle başladı. Öyküleri Türk Dili, Varlık, Oluşum, Gösteri, Adam Öykü ve Dönemeç gibi dergilerde yayımlandı. İlk öykü kitabı “Ah Bayım Ah” 1976’da okurla buluştu.

1977-1978 yıllarında Uluslararası Yazarlar Birliği’nin konuğu olarak ABD Iowa Üniversitesi’nde Yaratıcı Yazım dersleri verdi. Cumhuriyet, Güneş, Radikal, Akşam gibi gazetelerde de yazan Eray, köşe yazılarını “Düş İşleri Bülteni” adı altında yayımladı.

Hikâyeleri, Necatigil’in ifadesiyle “gerçekle gerçeküstü arasında köprüler kuran, masalsı öğelerle” beslendi. Fantastik gerçekçi diye nitelenebilecek öykülerini, toplumsal ve bireysel gerçeklikleri, çağrışımlarla yüklü bir dille, gerçeklikten gerçek ötesine uzanan ironik bir anlatımla işledi. Halk arasında söylenen tekerlemeleri ve ninnileri de ustaca kullandı. İkinci hikâye kitabı “Geceyi Tanıdım”daki hikâyelerde, kişiler, kentli çevrenin dışlanmışları, hapçılar, denizkızları, pezevenkler, Kasımpaşa Canavarı, mahmur gözlü eczane kalfaları, bir başka deyişle treni kaçırmış tiplerin çeşitlemeleridir.

“Pasifik Günleri”nde, Honolulu’dan Japonya’ya bütün Uzak Doğu’yu kapsayan bir yolculuk izlenimlerini, etkileyici sahneler ve güzel temalar aracılığıyla aktardı. “Arzu Sapağında İnecek Var” adlı roman, fantastik anlatıların en uç örneği olarak kabul edildi. “Örümceğin Kitabı”’nda yine sanal gerçeklerin izini sürdü, bir kadının iç dünyasındaki karmaşayı, umutsuz sevdalarda kaybolan insanların kendini arayışını anlattı.

Öyküleri ortaokul ders kitaplarında yer aldı, İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, Japonca, Çekçe, Urduca ve Hintçeye çevrildi. Tözüm’ün filme aldığı “Monte Kristo” adlı öyküsü, beş ayrı yönetmen tarafından çekilen birbirinden bağımsız beş kısa öykülü filmden oluşan “Aşk Üzerine Söylenmemiş Her Şey” içinde yer aldı. Bazı öyküleri TV dizisi yapıldı. 1995-98 arasında TRT-INT’te bir sanat programı hazırlayıp sundu. 1998’de Ankara’da kişisel bir resim sergisi açtı.

 Yurtiçi ve yurtdışı radyo ve televizyonları için oyunlar yazdı, programlar gerçekleştirdi. CHP’de 4. dönem parti meclisi üyesi olarak yer aldı (1993-99).

“Monte Kristo” ve “Rüya Sokağı” öyküleri 2005’te İtalyan yönetmen Angelo Savelli tarafından “L’ultimo Harem” (Son Harem) adıyla oyunlaştırıldı, İtalya ve Türkiye’de sahnelendi. “Yoldan Geçen Öyküler” kitabında yer alan “Karanfil Gece Kursu” öyküsüyle 1988 Haldun Taner Öykü Ödülü’ne; “Aşkı Giyinen Adam” romanıyla da 2002 Yunus Nadi Roman Ödülü’ne değer görüldü.

Edebiyatçılar Derneği, Türkiye Yazarlar Sendikası ve Uluslararası Yazarlar Birliği (PEN) üyesi olan Eray, ABD Iowa Üniversitesi’nin de onursal üyesidir.